Başarı…
“Bir amaca bağlanmayan ruh, yolunu kaybeder. Nitekim her yerde olmak hiçbir yerde olmaktır.”
Montaigne
Kendini tanıma yolunda motivasyonu olan birey kendi misyon ve vizyonunun farkına varır. Ancak değerleri doğrultusunda uzun ve kısa vâdeli hedefler belirlemezse ne kadar çok çalışsa da harcadığı enerjinin karşılığını göremez. Çok çalışır ancak girdi ve çıktı bir hakkaniyet üzere kurulu olamaz. Potansiyelini hedefi doğrultusunda harcayan kişi verimli bir çalışma süreci geçirir. Dolayısıyla, farkındalığımızın davranışa yansımasını sağlayacak bir hareket planı, olmazsa olmaz bir adımdır.
Peki, hedefimizi belirlerken nelere dikkat etmeliyiz? Bu sorunun yanıtını Doran (1981) “SMART” tekniği ile açıklamıştır.
Bir hedef belirlerken:
- Spesific: Net. Hedefimizi belirgin bir şekilde seçmeli, ifade etmeliyiz.
- Measurable: Ölçülebilir. Hedefimiz değerlendirebilmemiz için ölçülebilir olmalıdır.
- Achievable: Ulaşılabilir. Ulaşılabilir olmayan hedefler bireyi başka hedefleri için de demotive ederek öz saygısında azalmaya sebep olabilmektedir.
- Realistic: Gerçekçi. Gerçekçi olmayan hedefler bireyin zamanını çalmaktan öteye gidemez.
- Time bound: Süreli. Eğer hedefimizin bir son tarihi olmazsa bu, çalışmalarımızı ertelemeye, nasıl olsa yaparım diyerek zaman kaybetmeye neden olabilir.
“Kilo vermek istiyorum” dediğimiz bir hedef, aslında hedef değildir. Kaç günde, kaç kilo, ne kadarı yağdan, hangi diyeti uygulayarak gibi sorulara yanıt vermez. Bu isteğimizi “SMART” özellikleri dikkate alınarak daha uygun bir hale getirdiğimizde “Üç ay bittiğinde, diyetisyenimin verdiği diyeti uygulayarak, en az %80’i yağdan olacak şekilde, 10 kilo vermiş olacağım” diyebiliriz.
Ek olarak, birey süreç içerisinde hedefini ve katettiği yolu değerlendirmelidir. Gerektiği durumlarda hedefinde değişiklikler yapmak konusunda esneklik gösterebilmelidir. Bu özellikler dikkate alınarak belirlenen hedeflerin başarılı olma ihtimali daha yüksektir.
Uzun vadede hedefimizi belirledikten sonra kısa vadede yapacaklarımız konusunda bir yol haritasına ihtiyaç duyarız. Büyük bir pastayı tek bir lokmada yutmak mümkün olmadığı gibi bir hedefe bir adımda, bir günde, bir çalışmayla ulaşmak da mümkün değildir. Büyük resmi hayal ettikten sonra yapacağımız şey resmin parçalarını zihnimizde canlandırmak ve gerekli adımları hayal etmektir. Adım adım belirlenen bir yolculukta hata yapma olasılığı daha düşüktür. Yolculuk boyu atacağımız adımları planlarken göz önünde bulundurmamızın faydalı olacağı bir diğer nokta ise durum analizi yapmaktır. Bunun için kullanabileceğimiz yöntemlerden biri SWOT analizidir.
SWOT Analizi
Swot analizi bu gün çok büyük şirketlerin dahi yönetimlerinde kullanılan, hedefe yönelik bir analizdir. Olası problemlerin öngörülmesi, gerekli tedbirlerin alınması ve problem karşısında uygulanacak olan stratejinin önceden belirlenmesinde etkilidir.
Strengths (Güçlü Yönler): Hedefimize ulaşmakta bize yardımcı olacak kişilik özelliklerimiz, alışkanlıklarımız, geçmişten getirdiğimiz birikimlerimizdir. Geçmiş başarılarımız, tecrübemiz, bilgi ve deneyimimiz buna örnektir.
Weaknesses (Zayıf Yönler): Gelişmeye ihtiyaç duyan, hedefe ulaşmak açısından bizi zorlayabilecek alışkanlıklar, kişilik özelliklerimizdir.
Opportunities (Fırsatlar): Hedefimize ulaşmak için çabalarken karşılaşabileceğimiz fırsatlar, değerlendirebileceğimiz olanaklardır. Network edinmemiz, çevreden gelecek olan destek gibi kaynaklar bu kapsama girer.
Threats (Tehditler): Hedefe ulaşmamızı engelleyecek, olası problemler, çevreden kaynaklanan dışsal demotivasyon sebepleridir.
Swot analizi kendimiz ve çevremizin hedefe ulaşmak yolunda karşılaşacağımız pozitif ve negatif olasılıkların önceden farkında olmamız ve bunlara hazırlanmamızı sağlar. Planlı bir yolculuk plansız bir yolculuktan daha az olumsuz ihtimal barındırır.
Tüm bu süreçlerin ardından geriye uygulama kısmı kalmaktadır. Belki de en zor olan kısım önceki süreçler uygulandığında daha kolay yönetilebilecektir. Davranışsal değerlendirme ve zaman yönetimini sağlamak bu aşamada devreye girmektedir. Bu konuda daha detaylı bilgi edinmek için “Zaman Yönetimi” başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz.
Ulaşacağınız ve size iyi gelecek nice hedeflere!
(Swot ve SMART analizi “Genç Yetişkinler İçin Hayat Becerileri” kitabından alıntılanmıştır)